Jazz dance, jazzdans of jazzballet: als het maar jazzy is!
Iedereen noemt het anders, maar we bedoelen allemaal hetzelfde. Jazz dance, jazzdans of jazzballet. De stijl is behoorlijk populair, waarschijnlijk doordat het veel wordt toegepast in het theater en in tv-shows. Opvallend is dat jazz door alle leeftijden wordt gedanst. Van (heel) jong tot (heel) oud. Maar wat wordt eigenlijk verstaan onder jazzdans en hoe is deze dansstijl ontstaan? Je leest het in dit blog.
Wat is Jazzdans?
Jazzdans is een Amerikaanse dansstijl die begin vorige eeuw opkwam en nu voornamelijk wordt toegepast binnen musicaltheater, film, cabaret en televisie. Destijds werd in Amerika de jazzdans op de kaart gezet door gerenommeerde dansers en choreografen zoals Jack Cole, Lester Horton, Bob Fosse en Alvin Ailey. De techniek van jazzdans kenmerkt zich door het geïsoleerd bewegen van lichaamsdelen (hoofd, schouders, bekken) en de vele bewegingen met licht gebogen benen.
Hoe is Jazzdans ontstaan?
Jazzdans komt oorspronkelijk uit West-Afrika. Hier werd het door de Afrikanen gebruikt om zichzelf uit te drukken (expressie). Voor de Afrikaan was dans een belangrijk onderdeel van het sociale en religieuze leven. De muziek waar ze op dansten werd ook altijd door henzelf gemaakt. In tegenstelling tot Europese muziek, die zich meer ontwikkelde rondom samenspel en harmonie van verschillende instrumenten, concentreerde de ontwikkeling van Afrikaanse muziek zich sterk op polyritmiek. Hiermee wordt het tegelijkertijd uitvoeren van muziek, zang en dans in verschillende ritmes bedoeld. Binnen de jazzdance is die polyritmiek te herkennen aan de isolaties: het afzonderlijk bewegen van bijvoorbeeld hoofd, schouders, heupen en/of borstkas.
Jazz dance van afrika naar amerika
In de vijftiende eeuw brachten slavenhandelaren de Afrikanen als slaven naar Amerika, in de geschiedenis ook wel ‘de nieuwe wereld’ genoemd. Toen ze daar waren aangekomen werd er een verbod gelegd op hun eigen gewoontes, religie en muziek. De enige mogelijkheid die overbleef om met elkaar te communiceren was via lichamelijke bewegingen, dans dus. Omdat begeleidende muziek ontbrak werd het ritme met voeten en handen (‘clapping & stamping’) gemaakt en werd er gezongen. Hieruit is later ook het beatboxen en rappen ontstaan. Deze Afrikaanse dans is de oorsprong van jazzdans en bezit veel kenmerken die we nu nog kennen, zoals gebogen knieën, direct contact met de aarde en isolatiebewegingen.
Bekende namen in de jazz dance
De twee grote pioniers in de jazzdans zijn Asata Dafora (1890-1965) en Katherine Dunham (1909-2006). Zij waren beiden op zoek naar hun zwarte roots. Asata Dafora kwam uit Sierra Leone en maakte met name choreografieën die gebaseerd waren op de stamdansen uit zijn land. De Afro-Amerikaanse Katherine Dunham verwerkte in 1940 elementen van Caribische dansen in haar eerste grote voorstelling Tropics and Le Jazz Hot.
Jack Cole
Uiteindelijk is het een blanke man, Jack Cole, die de vader van de jazz dance wordt genoemd. Van huis uit was Jack Cole (1911-1974) een moderne danser en choreograaf die beroemd werd om de samenwerking met o.a. Marilyn Monroe. De stijl van Cole vormde de basis van de jazzdans zoals wij hem nu nog zien in musicals, shows, videoclips en commercials.
Lester Horton en Bob Fosse
In de loop van de tijd zijn er, door nieuwe grote dansers en choreografen, veel nieuwe stijlen binnen de jazz dance ontstaan. Deze stijlen zijn in veel gevallen ook vernoemd naar deze choreografen. Voorbeelden hiervan zijn Lester Horton en Bob Fosse.
Alvin Ailey
De belangrijkste Afro-Amerikaanse dansvernieuwer was Alvin Ailey (1931-1989). Naast danser en choreograaf, stond hij vooral bekend als promotor van andere jonge, talentvolle Afro-Amerikaanse dansers en choreografen. Uiteindelijk richtte hij in 1958 zijn eigen dansgroep op: Alvin Ailey American Dance Theatre. Ondanks dat Alvin Ailey streefde naar een gemengd gezelschap, dankt de groep haar goede reputatie vooral aan Afro-Amerikaanse dansers en choreografen. Het meest bekende werk van Ailey is de serie choreografieën Revelations. Dit wordt dan ook standaard aan het eind van elke dansvoorstelling van het dansgezelschap getoond.
In Nederland is Hans van Manen een bekende naam binnen de jazzdans. Hij choreografeerde zijn eerste jazzballet ‘Swing’ in 1956. Daarna volgden nog enkele bekende jazzchoreografieën van deze Nederlandse choreograaf.
Welke bewegingen zijn kenmerkend voor jazzballet?
Jazzdans is een vrije manier van dansen die qua structuur lijkt op klassiek ballet. Echter zijn de bewegingen van jazzballet losser dan die van ballet en wordt er gedanst op populaire muziek zoals jazz-, rock-, musical- en top40-muziek.
De jazztechniek kenmerkt zich door het geïsoleerd bewegen van lichaamsdelen (hoofd, schouders, bekken) en de vele bewegingen met licht gebogen benen. Daarnaast zijn de ‘jazz hands’ en de ‘jazz walk’ zeer kenmerkend voor jazzdans.
De jazzdans leent zich goed voor verschillende stijlen, technieken en toepassingen. Het karakter van de jazzdans is eclectisch, dit betekent dat bewegingselementen uit andere danstechnieken en stijlen worden gemengd. Deze elementen worden in de danstraining en choreografie gecombineerd met de kenmerkende authentieke jazz-elementen. Sommige dansscholen geven hier, voor hun jazzlessen, weer aparte namen aan zoals modern-jazz, urban-jazz of show-musical-jazz.
Wil jij zelf ervaren hoe het is om jazzdans te beoefenen? Of ben je nieuwsgierig naar hoe wij de jazz-discipline toepassen in onze lessen? Kom dan in augustus naar een van de open dagen van DIFF Dance Centre of doe begin volgend seizoen een proefles jazzdance. Ook kun je natuurlijk onze eindvoorstelling bekijken op zondag 4 juli. Hiervoor kun je binnenkort een link kopen, waarmee je lekker vanuit huis de stream kunt bekijken. Meer informatie hierover verschijnt binnenkort op onze website en op onze social-mediakanalen.