Bij de term ‘klassiek ballet’ denken de meeste mensen meteen aan tutu’s, spitzen en Het Zwanenmeer. Niet zo vreemd, want dit werk is zonder twijfel het bekendste ballet dat ooit is gemaakt, en de dansers schitteren stuk voor stuk in prachtige kostuums mét tutu. Maar er is nog zoveel meer interessants te ontdekken over deze dansstijl. In deze blogpost vertellen we je daarom meer over de geschiedenis van het klassiek ballet, de bekendste balletten in het theater én hoe een les klassiek ballet er bij DIFF uitziet.
De geschiedenis van klassiek ballet
Ballet is in de 15e eeuw in Italië ontstaan. Het woord ‘ballet’ komt van het Italiaanse woord ‘ballo’, dat dans betekent. Catherina de’ Medici, ook wel de moeder van de westerse theaterdans genoemd, bracht het ballet destijds van Italië naar Frankrijk. Daar trouwde zij met de Franse koning Hendrik ll. Onder haar leiding werd in 1581 het allereerste officiële balletstuk opgevoerd: Ballet comique de la reine. Het succes van dit bijna 6 uur durende ‘verhalende ballet van de koningin’ zorgde ervoor dat ballet sindsdien een vast onderdeel was van het amusement aan het Franse hof.
Het hofballet
De Franse koning Lodewijk XIV ontwikkelde deze balletvorm in de 17e eeuw tot hofballet op basis van een gecodeerd systeem, met zijn eigen bewegingen, regels en speciale kleding. Een hofballet bestond niet alleen uit dans, maar kan eigenlijk worden omschreven als een feestelijke multimediaproductie met muziek, zang, dans, voordracht en mime. Om ervoor te zorgen dat alleen de beste dansers voor het hofballet werden geselecteerd, richtte Koning Lodewijk in 1661 de allereerste dansacademie van Europa op: La Académie Royale de la Danse. Rond diezelfde periode werd ook het eerste theater in Frankrijk gebouwd. De Fransen volgden het voorbeeld van de Italianen en lieten hofballetten steeds vaker in theaters plaatsvinden, in plaats van in paleiszalen. Hierdoor keek het publiek niet meer van boven, vanaf het balkon van het paleis, maar van voren naar het stuk. Draaien en sprongen werden op deze manier veel interessanter.
De dansgezelschappen bestonden tot 1681 alleen uit mannen. Pas daarna mochten ook vrouwen deelnemen aan de opleiding tot klassiek balletdanser. Tot die tijd waren het dus ook altijd mannen die de vrouwenrollen vertolkten in dansvoorstellingen.
Het handelingsballet
Tot de 18e eeuw was dans slechts een onderdeel van een ‘balletvoorstelling’. Daarna begonnen danskunstenaars voorstellingen te maken die volledig bestonden uit dans en pantomime. Het verhaal dat in deze stukken centraal stond werd volledig door de dansers uitgebeeld. Dit zorgde in Frankrijk voor een nieuw balletgenre: ballet d’action, oftewel: handelingsballet. Doordat er tijdens het handelingsballet gevoelens werden uitgebeeld, werd het ballet al iets dramatischer.
Het romantische ballet
Pas tijdens de Romantiek (ca. 1790-1850) werden de balletten écht emotioneel expressief. In deze periode werd ook het ‘pointes-dans’, het dansen op de teenpunten, geïntroduceerd en kwamen er steeds vaker lifts voor in duetten. Bovendien werd toen de kleding aangepast naar kostuums zoals we die nu nog kennen: voor de vrouwen een tutu en voor de mannen een maillot. Het klassiek ballet zoals we dat nu uitvoeren is dan ook gebaseerd op het ballet uit de Romantiek.
Klassiek ballet in het hedendaagse theater
Gelukkig vormen grote avondvullende, klassieke-romantische balletten nog steeds een belangrijk onderdeel van het repertoire van de grote balletgezelschappen. Bekende balletgezelschappen in Nederland zijn Het Nationale Ballet, Het Nederlands Danstheater, Introdans en Scapino Ballet. In hun balletten spelen vaak witgekleurde bovennatuurlijke wezens een centrale rol. De bekendste zijn: Het Zwanenmeer, Doornroosje, De Notenkraker, La Bayadère, Romeo & Julia, Cinderella en Giselle.
Klassiek ballet bij De Zwolse Balletschool by DIFF
Bij De Zwolse Balletschool, onderdeel van DIFF Dance Centre, bieden wij verschillende balletlessen aan. Hier kun je klassieke balletlessen volgen voor zowel kinderen als volwassenen. Bij de kinderlessen maken we gebruik van herkenbare en lichte (klassieke) muziek. We stimuleren de motorische ontwikkeling en werken aan een goede houding, die zowel aan de balletbarre als in het dagelijkse leven wenselijk is. Alle lessen starten met balletoefeningen aan de barre, gevolgd door balletoefeningen in het midden van de zaal en over de diagonaal. De lessen worden afgesloten met een choreografie.
Wil jij ook ervaren hoe het voelt om een klassieke balletdanseres te zijn? Of is het je droom om ooit op spitzen te kunnen dansen? Neem dan snel een kijkje op de website van De Zwolse Balletschool en meld je aan voor een proefles.